Ołeksandr Muraszko
Magdalena Kotowska
Pierwsze, co rzuca się w oczy patrząc na obrazy Ołeksandra Muraszki to kunsztowna forma, kolor i światło. Stały się one jego znakiem rozpoznawczym.
Wspierając się na tradycji realistycznej szkoły, twórczo przejmował nowe w jego czasach prądy w sztuce. Muraszko odnalazł swoją estetykę malarską, gdzie wartość ludzi i przyrody była odzwierciedlana jaskrawą paletą barw. Muraszko w niesamowity sposób potrafił wydobyć emocje nawet z najprostszej formy, którą poddawał swojemu warsztatowi. Mistrzostwo pędzla artysty uwidaczniają jego lekkie, zwiewne pociągnięcia farby. Zdecydowane podejście do tematu i jednocześnie delikatne muśnięcia tworzą doskonałą jedność. Obrazy tego autora w niesamowity sposób trafiają do odbiorcy z ogromnym bagażem emocji i odczuć.
Ołeksandr Muraszko był jednym z tych, którzy tworzyli historię ukraińskiego malarstwa. Ze swoim nowatorskim spojrzeniem na świat, wprowadzał narodową sztukę w XX wiek,. Kształtowały go czasy, w jakich żył, co uwidacznia się na jego obrazach. Przełom XIX i XX wieku to czas trudny w historii Ukrainy i jej mieszkańców. Po wcześniejszych zaborach w wieku XIX Ukrainy na mapach świata nie ma. Jednocześnie jest to okres, w którym pojawił się proces samookreślania się Ukraińców jako narodu. Na przełomie wspomnianych wieków Mychajło Hruszewski w 10-tomowej pracy ,, Historia Ukrainy-Rusi” upowszechnił termin ‘‘ukrainiec” w kontekście społeczno-politycznym. Później, w konsekwencji I wojny światowej, nastąpił rozpad Imperium Rosyjskiego i Monarchii Austro-Węgier na etnograficznych terytoriach ukraińskich, które to należały do tego czasu do obu tych państw.
Ołeksandr Muraszko urodził się 7 września 1875. Po ślubie matki z Ołeksandrem Petrowyczem, młody Muraszko mógł rozwijać i doskonalić swoje umiejętności malarskie w zakładzie ikonopisarstwa ojczyma. W 1880 zamieszkał w Kijowie, a od 1891 studiował w Kijowskiej szkole rysunku. Później w Akademii Sztuk Pięknych w Sankt Petersburgu. Nie minęły nawet dwa lata, a Ołeksandr Muraszko trafił do bliskiego otoczenia Illi Repina. Dziadek Ołeksandra – Mykoła Muraszko przez całe życie przyjaźnił się z Repinem. Młody Muraszko fascynował się jego twórczą energią. 
Przebywając w otoczeniu Repina starał się przyswajać nie tylko umiejętności malarskie, ale również to, w jaki sposób prowadzi swoje życie mistrz z Rosji. W 1916 roku Ołeksandr Muraszko dołączył do Pieriedwiżników (malarzy wędrownych). Od 1902 należał również do tzw. New Society of Artists w Sankt Petersburgu i brał udział w organizowanych tam corocznych wystawach. W 1907 roku osiadł na stałe w Kijowie gdzie wykładał malarstwo. Idąc w ślady pedagogiczne swojego dziadka w 1917 roku był współzałożycielem ukraińskiej Państwowej Akademii Sztuki, gdzie został profesorem a następnie rektorem.
W życiu Muraszki dużą rolę odegrały również wyjazdy do Europy. Od 1909 wystawiał swoje płótna w Paryżu, Monachium, Amsterdamie. Dało mu to możliwość wyjścia z realistycznego sposobu malowania i wchodzenia pewniejszym krokiem na ścieżki impresjonizmu. Styl Muraszki ewoluował, dojrzewał razem z nim. Jego obrazy i portrety posiadają psychologiczną głębię. Najważniejsze z nich to m.in.. ,,Pogrzeb Atamana Koszowego” (1900). Dzięki niemu młody artysta otrzymał stypendium na wyjazd za granicę.
Obraz, który na mnie osobiście zrobił największe wrażenie to : ,,Dziewczyna w czerwonym kapeluszu” (1902-1903). Artyście w niezwykły sposób udało się zachować naturalność i emocje. Czerwony kolor kapelusza przykuwa wzrok na chłodnej, zamyślonej twarzy bohaterki. W mistrzowski sposób oddał lekkość materiału, z jakiego zrobiona jest bluzka dziewczyny. Statyczna poza, w lekkim zgięciu doskonale wypełnia kadr obrazu. Dominującym kolorem jest czerń jednak przełamanie jej czerwienią było doskonałym pomysłem. Idealnie stwarza to atmosferę niepewności z jednej strony lęku, jednak z drugiej spokoju i nostalgii.
Muraszko nie malował portretów każdemu. Jego bohaterami byli znajomi, przyjaciele, rodzina i ich dzieci. Artysta wyraźnie ujmował na swoich pracach to, co najważniejsze w danej postaci. Wykorzystywał mało uchwytne gesty, specyfikę mimiki i pozy. W wybitny sposób oddawał ulotnosć chwili. Pejzaż jest ważnym elementem portretów Muraszki. Dopełnia i łączy portretowaną osobę ze światem zewnętrznym.
Oddzielne miejsce w twórczości Muraszki zajmowała tematyka wiejska. Łączyły się tu wspomnienia z dzieciństwa z miłością do swojego narodu i jego kultury Obrazy chłopów mają u Muraszki element świętości, filozoficzną głębię oraz naturalność. Jednym z ważniejszych dzieł stworzonych na połtawszczyźnie w 1914 roku jest ,, Wiejska rodzina ‘’ Łączą się na nim przeciwieństwa: starość i młodość oraz przeszłe i przyszłe. Ogromna ilość lokalnego koloru, dodaje nie tylko plastyczności formy, ale również buduje odczucie jak ważni są prości ludzie i jak wiele skrywają w sobie mądrości. To właśnie dzieła o tematyce wiejskiej przyniosły Muraszce pierwsze uznanie w Europie. W 1909 roku obraz ,, Karuzela” otrzymał złoty medal na wystawie w Monachium . Od tego czasu wystawiał swoje prace w Paryżu, Wenecji, Berlinie, Dyserdorfie, Amsterdamiei Wiedniu. Prace Ołeksandra Muraszki kupowali zarówno prywatni kolekcjonerzy, jak i muzea.
Zdolności Muraszki docenione były również w Polsce, czego przykładem była cerkiew Michała Archanioła Archsttratego, wybudowana w charakterze cerkwi garnizonowej Litewskiego Pułku Lejbgwardii w Alejach Ujazdowskich 12. Budowę rozpoczęto w 1892 roku, a wyświęcono ja 21.12.1894 roku. Budowla uważana była za jedną z najbardziej udanych architektonicznie świątyń prawosławnych wzniesionych przez Rosjan w Warszawie. Miało to związek z elitarnym charakterem pułku, dla którego była przeznaczona. Ściany cerkwi pokryły freski Ołeksandra Muraszki, a ikony w 2-rzędowym ikonostasie wykonał malarz Balewicz. Były to kopie ikon z Soboru Matki Boskiej Włodzimierskiej z Kijowa.
Muraszko był jednym z tych, którzy wprowadzili ukraińską sztukę na arenę międzynarodową, ale przede wszystkim wprowadzał ukraińską kulturę w procesy sztuki światowej. Mimo licznych podróży najbardziej kochał Kijów, miasto gdzie się urodził i żył. Sam mówił o nim: „ Tu światło, tu słońce, tu cudowna przyroda, tu swoja kultura”. Ołeksandr Muraszko został zamordowany w Kijowie 14 czerwca 1919 roku jednak dzięki swojej twórczości pamięć o nim pozostanie na zawsze żywa.
