Prawo spadkowe w Polsce i na Ukrainie
Oksana Borys
System ustroju państwowego oraz przepisy prawa w Polsce i na Ukrainie nieco się różnią.Dziś omówimy niektóre kwestie różnic terminologicznych, które spotykamy w kodeksie cywilnym Ukrainy.
Pierwsze pojęcia, które sprawiają kłopot tłumaczowi, to спадкодавець і заповідач. Według ukraińskiego kodeksu spadkowego jest to osoba, która z dniem swej śmierci pozostawia swoje mienie oraz prawa i obowiązki majątkowe na rzecz innej osoby / innych osób (spadkobierców), z tym, że спадкодавець jest pojęciem ogólnym, stosowanym powszechnie, a заповідач precyzuje osobę, która sporządza testament, tym samym powołując spadkobierców testamentowych.
Czy możemy zatem przetłumaczyć oba terminy przez polskie spadkodawca? W polskim prawie funkcjonuje termin testator – „osoba sporządzająca pisemne rozporządzenie majątkiem na wypadek swojej śmierci”. Spotykamy go również w Słowniku Języka Polskiego, w licznych komentarzach prawniczych oraz w starszych wersjach Kodeksu cywilnego RP. Jednakże w obowiązującym kodeksie cywilnym RP (z dnia 17 grudnia 2013 r.) termin przestał istnieć, zastąpił go spadkodawca.
W ukraińskim prawie spadkowym nie spotkamy jednowyrazowego ekwiwalentu polskiego niegodny. Ten termin będziemy tłumaczyć w sposób opisowy, np.: той, що не має права; особа, яка усунена від…; той, що не підлягає… . Często opisowe tłumaczenie wymaga od tłumacza zmiany szyku zdania bądź niektórych jego części: „Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli …” – „Спадкоємець може бути усунений рішенням суду від права на спадкування, якщо …”.
Kolejny kłopot sprawiają przymiotniki недійсний oraz нікчемний w kontekście prawnym. Jeśli z pierwszym tłumacz poradzi sobie bez kłopotu, to z drugim, z racji wieloznaczności leksemu, pojawia się problem: нікчемний заповіт, нікчемний договір, нікчемний працівник, нікчемні слова. Mimo tego, według wielu językoznawców, wybór słowa нікчемний dla kontekstu prawnego był nieudany. Przyjęto traktować go jako synonim słowa недійсний i tłumaczyć przez nieważny w obu przypadkach.
Powyższe terminy są problematyczne dla tłumaczy. Sprecyzowanie niektórych pojęć w prawie ukraińskim wyeliminowałoby problem wieloznaczności oraz błędnego tłumaczenia.
