Czernihów
Marta Zambrzycka
Czernihów to niewielkie, pełne uroku miasto, położone około 150 km na północ od Kijowa, nad rzeką Desną. Malownicze wzgórza, zieleń licznych parków i urok zabytków dawnej architektury sprawiają, że Czernihów to to idealne miejsce na jednodniową, letnią wycieczkę ze stolicy. Liczne parki i skwerki zachwycają świeżą zielenią i różnobarwnymi kwiatami.
To jedno z ładniejszych miast Ukrainy, jednak nie tylko urok stanowi o wartości Czernihowa. Jest to bowiem miasto z bardzo długą historią, we wczesnym średniowieczu było stolicą plemienia Siewierzan, , po Kijowie było najważniejszym miastem Rusi Kijowskiej, stanowiło centrum księstwa Czernihowskiego. To właśnie w Czernihowie można zobaczyć najstarsze na terenie dzisiejszej Ukrainy świątynie, jak Sobór Przemienienia Pańskiego, sobór Borysa i Gleba czy monaster Troicko- Illiński z siecią podziemnych pieczar. Czernihów był również ważnym ośrodkiem kozaczyzny, dlatego znajdziemy tu cenne zabytki datowane na XVIII wiek. Jednym z nich jest cerkiew św. Katarzyny, wznosząca się nad trasą prowadzącą do miasta.
W dobry nastrój i atmosferę przygody wprowadza już budynek dworca kolejowego, zbudowanego w 1950 roku, a pod koniec lat 90-tych poddanego gruntownemu remontowi, który zapewnił mu status znaczącego obiektu architektonicznego. Niewielki, zwieńczony wieżyczką, utrzymany w jaskrawym ceglastym kolorze budynek dworca zdobią białe łuki i kolumienki. Całość sprawia wrażenie przywodzące na myśl bardziej bajkę dla dzieci niż rzeczywistość transportu kolejowego.
Dworzec kolejowy
Aby dotrzeć do historycznej części miasta można skorzystać z miejskiego transportu – marszrutki i autobusy zatrzymują się pod samym dworcem – lub zrobić sobie około 30 minutowy spacer szerokimi czernihowskimi ulicami, w cieniu gęsto zasadzonych, starych drzew.
Po drodze nie można ominąć niewielkiej, pięknej cerkwi Piatnickiej (pod wezwaniem Paraskewy Piatnyci), znajdującej się na placu im. Bohdana Chmielnickiego. Obecnie istniejąca bryła jest dokładną rekonstrukcją XII wiecznej świątyni, stojącej w miejscu dawnego placu targowego i zrujnowanej podczas II Wojny Światowej. Utrzymana w surowym, bizantyjskim stylu, niewielka budowla ma jedną centralną kopułę osadzoną na wysokim bębnie, jest też pozbawiona barwnej dekoracji zewnętrznej.
Piatnycka cerkiew
Najstarsze zabytki miasta – i jedne z najstarszych pamiątek architektury sakralnej w Ukrainie –znajdują się na dwóch wzgórzach. Pierwsze to wznoszący się na prawym brzegu Desny i otoczony nią z dwóch stron dytyniec. Tu znajdowała się najstarsza część miasta, średniowieczne umocnienia i potężna forteca. Dytyniec stanowił centrum średniowiecznego Czernihowa, a dziś jest miejscem do którego przybywają turyści aby podziwiać jedną z pierwszych murowanych świątyń Rusi, główną cerkiew Księstwa Czernihowskiego – przepiękny sobór Przemienienia Pańskiego. Świątynia powstała w XI wieku za czasów panowania Mścisława Wołodymyrowycza. Charakterystyczne, zakończone wysokimi szpilami wieże pochodzą z XVIII wieku, gdy świątynia została poddana przebudowie. Jak głosi tabliczka pamiątkowa na jednej ze ścian świątyni –tu właśnie, w roku 1654 podpisano ugodę Perejasławską, między wojskami kozackimi Bohdana Chmielnickiego a carem Moskiewskim.
Sobór Przemienienia (Spaski)
Tuż obok tak zwanego Soboru Spaskiego wznosi się przepiękna, śnieżnobiała bryła bizantyjskiego soboru św. Borysa i Gleba. Świątynia pochodzi z XII wieku, ma charakterystyczną dla staroruskiej, wzorowanej na bizantyjskiej, architektury surową, koncentryczną formę zwieńczoną pojedynczą kopułą. Ta majestatyczna świątynia była kilkakrotnie przebudowywana, zaznała tez poważnych zniszczeń w latach czterdziestych, następnie został zrekonstruowany w swojej pierwotnej formie.
Trzecią budowlą tej części miasta jest Kolegium Czernihowskie, jeden z najstarszych ośrodków oświatowych w Ukrainia. Kolegium zostało założone w 1700 roku. Było ważnym ośrodkiem XVIII wiecznej kultury, związanym z nazwiskami Łazarza Baranowicza, Ioana Maksymowicza oraz Iwana Mazepy. Potężna bryła Kolegium nie sprawia wrażenia ciężkości dzięki delikatnej kolumnowej dekoracji oraz „falistej” linii wieży.
Fota 8 Kolegium Czernihowskie
Drugi kompleks zabytkowych świątyń znajduje się na stokach Gór Bołdynych, do których z dytyńca można dojść malownicza doliną, Spacer trwa około 30 minut, po drodze warto przyjrzeć się dokładniej przepięknej cerkwi pod wezwaniem św. Katarzyny, utrzymanej w stylu kozackiego baroku. Jest to jeden z cenniejszych zabytków tzw. czernihowskiej szkoły baroku kozackiego, charakteryzującego się specyficzną formą kopuły i niemal całkowitym brakiem zewnętrznej dekoracji. Specyfikę tej szkoły można docenić zwłaszcza porównując ją z bogatą architekturą baroku kijowskiego.
Cerkiew św. Katarzyny
Na wspomnianych górach Bołdynych znajduje się kompleks sakralnych zabudowań o nazwie monastyr Troicko –Illiński. W rzeczywistości są to dwa połączone ze sobą klasztory. Powstanie cerkwi Illińskiej (pod wezwaniem św. Eliasza) sięga XII w., natomiast sobór św. Trójcy (Troicki) zbudowano w II połowie XVII wieku. Niepowtarzalną atrakcją kompleksu jest sieć podziemnych pieczar.
Z podróży w głąb wieków wracamy na czerniowiecki dworzec, skąd wracamy do Kijowa, aby ze stolicy podjąć kolejne wyprawy do ukraińskich miast, miasteczek i wiosek.
