Petro Łewczenko (1856–1917)
Jeden z najbardziej tajemniczych i nieoczywistych artystów ukraińskich. Znaleźć cokolwiek na temat jego przeszłości graniczy z cudem. Skryty, samotny artysta, który o swoim życiu opowiadał wyłącznie poprzez swoje prace.
Magdalena Kotowska
Niewątpliwie był bardzo wrażliwy, niewątpliwie kochał Ukrainę i chciał wykrzyczeć światu jak jest piękna. Nie zwierzał się nikomu z uczuć które nim targały czy z tego jak wyglądało jego życie. Przez to właśnie jest tak fascynujący. By go poznać nie wystarczy wyłącznie wpisać jego nazwisko w Internecie i przeczytać na stronach o tym jaki był. Trzeba zadać sobie trud by obejrzeć jego prace i zastanowić się nad tym, co poza uwiecznieniem piękna chciał nam powiedzieć; jakie były jego myśli, pragnienia, radości i smutki, dlatego każdy, kto kocha sztukę powinien spróbować na własną rękę odkryć jakim człowiekiem był Petro Lewczenko.
Petro Lewczenko urodził się w 1859 roku w Charkowie i tam rozpoczęła się jego przygoda z malarstwem. Na jego talent, jako pierwszy zwrócił uwagę Dmytro Bezperczyj. Nauczyciel młodego artysty. Już kiedy był w gimnazjum jego prace zdobyły medal przyznawany przez Akademię Sztuki. W 1874 roku rozpoczął studia w Petersburgu, jako wolny słuchacz. Tam jego nauczycielami byli profesorowie Klod i Czystakow. Zdolności artystyczne Lewczenki były tak szerokie, że skupił się nie tylko na studiach malarskich, ale również ukończył studia muzyczne.
W tamtych czasach praca w rosyjskiej Akademii nie była łatwa. Panował chłodny akademizm, który nie do końca odpowiadał Lewczence. Chciał on tworzyć w bliższym otoczeniu przyrody. Wiele rzeczy złożyło się na to, że musiał zrezygnować ze studiów. Powrócił na Ukrainę, gdzie nadal z takim samym zapałem malował swoje dzieła i doskonalił rzemiosło. Nie był to lekki okres w jego życiu, ale przyniósł swoje owoce. Po kilku latach wydatnej pracy Lewczenko wyjechał za granicę. Intensywnie pracował w Paryżu. Zapoznaje się z Europejskim podejściem do sztuki. Z Francji ruszył do Włoch i dalej rozwijał swój warsztat w Rzymie. Daleki był od myśli pozostania poza granicami ojczyzny na stałe. Jego serce należało do Ukrainy. W Europie przebywał jedynie w celu doskonalenia umiejętności i rozwoju. Uzbrojony w nowe doświadczenia powrócił do ojczystej ziemi. Kochał swój kraj, jego przyrodę i to właśnie temu chciał się poświęcić.
W 1870 roku w Rosji powstało Towarzystwo Objazdowych wystaw Artystycznych (Pieriedwiżników). Organizacja ta skupiała głównie absolwentów szkoły petersburskiej, malarzy i rzeźbiarzy. Przystąpił do nich i Lewczenko. Przez wiele lat pokazywał swoje dzieła na wystawach Towarzystwa. Jednak z czasem odstąpił od nich aby skupić się na szukaniu samego siebie w cichym, samotnym związku z przyrodą.
Później żył w Kijowie, gdzie dużo pracował i brał udział w wystawach K. Bachtuna. Obowiązkowo każdego lata wyjeżdżał na wieś i malował namiętnie naturę. Wsie, miasteczka ze swoją zabudową, ze swoją niedoskonałością, prostotą i naturalnością, chaty, cerkwie, ulice wszystko to było tym, co Lewczenko uwielbiał uwieczniać wzbogacając piękno otaczającego go świata o własne uwielbienie.
Nie ma wielu informacji o życiu tego poety ukraińskiej przyrody. Nie lubił opowiadać o swojej przeszłości. Mówił: „W mojej przeszłości było ciężko, za bardzo bolesnym było by o niej opowiadać”. Lewczenko nie chciał opowiadać o sobie nawet bliskim. Tylko jedno wiedzieli wszyscy: Bardzo dużo i ciężko pracował i był głęboko pochłonięty przez sztukę. Przez ostatnie 10 lat życia artysta był zamknięty w sobie oddawał się malowaniu, czytaniu i muzyce. Ta ostatnia w niemałym stopniu miała wpływ i na sztukę. Jego muzykalna natura i odnajdywanie piękna w formie łączyły się naturalnie na jego obrazach. Muzyka otaczającego go świata nadawała specyficznej dźwięczności niby bezdźwięcznym płótnom. Na obrazach Lewczenka drzewa i trawy jakby nadal szumią, przelatujący ptak trzepocze skrzydłami tuż nad naszym uchem, a głucha cisza pól uspokaja i dodaje otuchy. Doskonale ukazuje to obraz : „Na Charkiwszczyni” Nawet zimowe krajobrazy artysty mają jakiś osobliwy, przyjemny, ciepły charakter. (,,Wieś zimą” ) najczęściej przebywał w Kijowie. Lubił malować swoje miasto zza szyb pokoju, niekiedy nawet sam pokój. (obraz: „Wnętrze z fortepianem” ) Lewczenko był wybitnym pejzażystą, co widać min. na obrazach: ,,Wiatraki na górze” z 1900 r., ,,Na Ukrainie” z 1900 r., „Droga, chaty” z 1907 r., czy „Podwórko Soboru Sofijskiego” z 1900 r. . Niesamowicie operował światłem i kolorem, co zbliża go do malarstwa impresjonistów.
W rok po śmierci Lewczenki w 1918 roku artyści z Charkowa zorganizowali wystawę, gdzie min. zaprezentowano jego prace. Jeden z recenzentów napisał: „Naród zrozumie i pokocha swojego rodzimego poetę – malarza, a młodzież nauczy się, jak trzeba kochać to, co się robi”. Ojczyzna była zawsze głęboko zakorzeniona w sercu malarza. Przyroda Ukrainy dawała mu niewyczerpalne źródło inspiracji. Mimo swojej cichej, dalekiej od ludzi natury pozostawił po sobie ogromny wkład w ukraińską sztukę. Obecnie prace Lewczenki znajdują się w kolekcjach czołowych ukraińskich i rosyjskich muzeów min. w Narodowym Muzeum Sztuki Ukrainy w Kijowie, w Muzeum Sztuki w Charkowie i w Galerii Trietiakowskiej.
